สะดือเด็กทารกทำความสะอาดอย่างไรให้ปลอดภัย ? โรงพยาบาลศิครินทร์

แพทย์หญิง ศศินี เอี่ยมอุไรรัตน์
กุมารแพทย์ทารกแรกเกิดและปริกำเนิด

สะดือของทารกเด็กคืออะไร ?

สะดือของเด็กทารกเป็นส่วนที่เชื่อมต่อระหว่างทารกแรกเกิดกับรกมารดา หลังจากที่ทารกคลอดออกมาแล้ว สูติแพทย์จะทำการตัดและผูกสายสะดือ จากนั้นสายสะดือจะค่อย ๆ แห้งและหลุดไปภายใน 1-2 สัปดาห์ แต่ระหว่างนั้นคุณพ่อและคุณแม่ควรที่ทำความสะอาดสะดือให้แห้ง เพราะหากทำความสะอาดสะดือไม่ดีหรือไม่สะอาด จะทำให้เกิดเชื้อโรคหรือสิ่งสกปรก ทำให้เกิดการติดเชื้อได้ง่าย

สายสะดือของเด็กทารก สามารถติดเชื้อได้ไหม?

สายสะดือของเด็กทารกนั้นประกอบไปด้วยเส้นเลือดดำและเส้นเลือดแดง ซึ่งสามารถเป็นทางผ่านของเชื้อโรคได้ รวมไปถึงผิวหนังบริเวณรอบ ๆ สะดือนั้นค่อนข้างเปราะบาง ถ้าคุณพ่อคุณแม่ทำความสะอาดได้ไม่ดี จะส่งผลให้ติดเชื้อได้ คุณพ่อคุณแม่สามารถสังเกตอาการของการติดเชื้อได้ โดยหากสะดือลูกน้อยมีอาการติดเชื้อ จะมีลักษณะบวมแดงรอบ ๆ สะดือ มีกลิ่นเหม็น หรือมีหนอง คุณพ่อคุณแม่ควรรีบพามาพบแพทย์ให้ไวที่สุด

เวลาอาบน้ำเด็กทารก ต้องล้างรอบสะดือไหม?

ส่วนมากคุณพ่อคุณแม่จะค่อนข้างกังวลว่าสะดือลูกน้อยเวลาโดนน้ำจะทำให้สะดือเน่า แต่ที่จริงแล้วคุณพ่อคุณแม่สามารถอาบน้ำให้ลูกน้อยได้ตามปกติ หลังจากที่อาบน้ำเสร็จ ควรเช็ดทำความสะอาดด้วยแอลกอฮอล์ 70 % โดยเช็ดทั้งขั้วและสายสะดือ ถ้าไม่ทำความสะอาดจะเกิดการหมักหมมของสิ่งสกปรก และเกิดการติดเชื้อที่สะดือได้

วิธีทำความสะอาดสะดือเด็กทารกให้ปลอดภัย

คุณพ่อคุณแม่ควรทำความคุ้นเคยกับสะดือลูกน้อย โดยการจับสายสะดือขึ้นตั้งตรงแล้วหมุนด้านซ้าย ด้านขวา ด้านหน้าและด้านหลัง จะพบว่าบริเวณโคนสะดือจะมีซอกเล็ก ๆ เกิดขึ้น หลังจากนั้นสามารถทำความสะอาดสะดือลูกน้อยได้ดังนี้

1. ใช้ Cotton Buds ชุปด้วยแอลกอฮอล์ 70 % เช็ดบริเวณซอกโคนสะดือของลูกน้อย โดยหมุนไปทางเดียวกัน ไม่ควรเช็ดย้อนไปมา

* หากใช้ Cotton Buds 1 ก้านเช็ดแล้วไม่สะอาด ควรทิ้งและใช้อันใหม่เช็ดทำความสะอาดจนกว่าสะดือของลูกน้อยจะสะอาด

2. ใช้สำลีก้อน ชุปด้วยแอลกอฮอล์ 70 % เช็ดบริเวณสายสะดือของลูกน้อย โดยเช็ดบริเวณโคนสะดือขึ้นมาจนถึงปลายสะดือให้รอบทุกด้านจนกว่าจะสะอาด

3. ใช้สำลีก้อน ชุปด้วยแอลกอฮอล์ 70 % บีบให้หมาด เช็ดบริเวณโคนสะดือที่เป็นผิวหนังของลูกน้อย โดยหมุนวนประมาณ 1-2 นิ้ว เพื่อการฆ่าเชื้อบริเวณผิวหนัง

ภาวะปกติ VS ไม่ปกติสะดือเด็กทารก

หลังจากที่สายสะดือหลุด จะพบว่ามีน้ำหรือเลือดซึม อันนี้ถือว่าเป็นภาวะปกติ ดังนั้นควรเช็ดด้วยแอลกฮอล์ด้วย 70 % ต่อไปเรื่อย ๆ ก่อน ส่วนใหญ่จะใช้เวลาประมาณ 1 สัปดาห์สะดือของทารกก็จะแห้งไปเอง

โดยปกติกล้ามเนื้อหน้าท้องของเด็กทารกแรกเกิดยังไม่แข็งแรงดีพอ ฉะนั้นเวลาเด็กทารกแรกเกิดมีการร้องหรือเบ่งมาก ๆ จะทำให้เกิดแรงดันในช่องท้อง ส่งผลให้เกิดภาวะสะดือโป่งหรือสะดือจุ่นได้ ซึ่งคุณพ่อคุณแม่บางรายอาจจะคิดว่าเป็นภาวะที่ผิดปกติ แต่ภาวะเช่นนี้พอเด็กทารกมีอายุเพิ่มมากขึ้น กล้ามเนื้อจะค่อย ๆ แข็งแรง ส่งผลให้ภาวะสะดือโป่งหรือสะดือจุ่นจะหายไปเองภายในอายุ 1-2 ปี

ข้อควรระวัง เพื่อหลีกเลี่ยงการติดเชื้อที่สะดือเด็กทารก

ในคุณพ่อคุณแม่บางรายอาจมีความกังวลเกี่ยวกับเรื่องสะดือโป่งหรือสะดือจุ่นของลูกน้อย จึงนำเอาเหรียญมากดทับที่สะดือลูกน้อยเอาไว้ ในกรณีนี้ไม่แนะนำให้ปฏิบัติ เนื่องจากสะดือของเด็กทารกเป็นผิวหนังที่เปราะบางมาก อาจทำให้เกิดการขูดเป็นแผลหรือมีการสะสมของเชื้อโรคส่งผลให้ติดเชื้อได้ง่าย

คำแนะนำเกี่ยวกับ “การดูแลสะดือของลูกน้อย” จากแพทย์หญิงศศินี เอี่ยมอุไรรัตน์
กุมารแพทย์ทารกแรกเกิดและปริกำเนิด สถาบันกุมารเวช โรงพยาบาลศิครินทร์