ไตวายเรื้อรัง

ไตวายเรื้อรัง คืออะไร

ไตวายเรื้อรัง คือ ภาวะที่มีการทำลายเนื้อไตช้าๆ อย่างต่อเนื่อง ระยะเวลาหนานเป็นเดือนหรือเป็นปี เป็นการทำลายถาวร ทำให้ไตค่อยๆ มีขนาดเล็กลง ไตไม่สามารถฟื้นมาทำหน้าที่ได้ปกติ ดูได้จากค่าอัตราการกรองของไตที่ผิดปกติ มากกว่า 3 เดือน ขึ้นไป

ผู้ป่วยโรคไตวายเรื้อรัง มักไม่ค่อยปรากฏอาการ เนื่องจากไตเป็นอวัยวะที่มีความสามารถพิเศษ ในการปรับการทำงานให้สมดุล แม้ว่าจะเหลือการทำงานเพียง 50 เปอร์เซ็นต์ของปกติ  

ผู้ที่ไม่ได้รับการรักษา ไตจะเสื่อมลงจนเข้าสู่ไตวายเรื้อรังระยะสุดท้าย มีของเสียคั่งในกระแสเลือด ต้องรักษาด้วยการบำบัดทดแทนไต เช่น การฟอกเลือดหรือล้างไตทางช่องท้องในที่สุด

สาเหตุและผู้ที่เสี่ยงต่อการเกิดไตวายเรื้อรัง

• ผู้ป่วยโรคเบาหวาน
• ผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง
• ผู้ที่ได้รับยาหรือสารบางชนิด เช่น ยาแก้ปวด ชนิดที่ไม่ใช่เสตียรอยด์ (NSAIDs) , ยาชุด, ยาหม้อ, สารทึบรังสี
• ผู้ป่วยโรคไตอักเสบชนิดต่างๆ เช่น โรคเอสแอลอี (SLE)
• ผู้ที่มีสมาชิกในครอบครัวเป็นโรคไตวายเรื้อรัง หรือมีโรคที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรม เช่น โรคถุงน้ำในไต
• ผู้ที่ตรวจพบนิ่วในไต
• ผู้ที่ติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะหลายครั้ง
• ผู้ป่วยโรคอ้วน
• ผู้ป่วยโรคหัวใจและหลอดเลือด
• ผู้ป่วยที่มีอายุมากกว่า 60 ปี

อาการแสดงเมื่อเป็นโรคไต

• ขาและเท้าบวม กดบุ๋ม หนังตาและหน้าบวม
• ปัสสาวะผิดปกติ เช่น ปัสสาวะเป็นฟอง, ปัสสาวะเป็นเลือดหรือสีน้ำล้างเนื้อ, ปัสสาวะบ่อย เช่น ตื่นขึ้นมาปัสสาวะกลางคืนมากกว่า 1 ครั้ง, ปัสสาวะออกน้อยลง
• ซีด อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย คันตามตัว เบื่ออาหาร
• ความดันโลหิตสูง

ป้องกันอย่างไร ไม่ให้เป็นไตวายเรื้อรัง

• สาเหตุของไตวายเรื้อรังหลายอย่าง สามารถป้องกันได้ หากได้รับการรักษาในระยะแรก เช่น การควบคุมเบาหวาน และความดันโลหิตสูง ให้อยู่ในเกณฑ์ดี
• ควรเข้ารับการตรวจสุขภาพ อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง รวมถึงการตรวจปัสสาวะ และตรวจเลือด
• เลี่ยงการกินอาหารรสเค็ม
• เลี่ยงการใช้ยาบางชนิดติดต่อกันเป็นเวลานาน เช่น

• ยาแก้ปวด ชนิดที่ไม่ใช่เสตียรอยด์ (NSAIDs), ยาชุด, ยาหม้อ
• ยาปฏิชีวนะบางชนิด เช่น เจนตามัยซิน, คานามัยซิน

• เลี่ยงการใช้สารทึบรังสีโดยไม่จำเป็น

ไตวายเรื้อรัง สามารถรักษาให้หายได้หรือไม่

                เมื่อไตเสื่อมหน้าที่อย่างเรื้อรัง การทำงานของไตจะลดลงเรื่อยๆ จนกระทั่งไตฝ่อ เข้าสู่ไตวายเรื้อรังระยะสุดท้าย ซึ่งไม่สามารถรักษาให้หายเป็นปกติได้ แต่เราสามารถชะลอการเสื่อมของไต เพื่อลดโอกาสในการต้องเข้ารับการฟอกเลือด หรือล้างไตทางช่องท้องได้ โดยการรักษาจากแพทย์และปฏิบัติตนอย่างเหมาะสมในผู้ป่วยไตวายเรื้อรัง

ปฏิบัติตัวอย่างไรเมื่อเป็นโรคไตวายเรื้อรัง

• พบอายุรแพทย์โรคไตอย่างสม่ำเสมอ
• จำกัดการกินอาหารรสเค็ม
• หลีกเลี่ยงการใช้ยาแก้ปวด NSAIDs, ยาชุด, ยาหม้อ โดยไม่ปรึกษาแพทย์
• ทานหรือฉีดยาให้ครบ เพื่อควบคุมความดันโลหิต และระดับน้ำตาลให้อยู่ในเกณฑ์ที่แพทย์กำหนด
• งดสูบบุหรี่
• ไม่ซื้อยาที่โฆษณาว่าเป็น “ยาบำรุงไต” มารับประทาน
• ระวังการใช้สมุนไพรที่ทำให้เกิดไตวายเฉียบพลันได้ เช่น การดื่มน้ำมะเฟืองคั้น ปริมาณมากขณะท้องว่าง, ลูกเนียงดิบ