การผ่าตัดส่องกล้องโพรงมดลูก

นายแพทย์นราธร สุวรรณเวช
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านเวชศาสตร์การเจริญพันธุ์

การส่องกล้องตรวจโพรงมดลูก (Hysteroscopy) คือ การสอดกล้องขนาดเล็กตั้งแต่ 2 มม. ไปจนถึง 10 มม. เข้าไปในโพรงมดลูก เป็นวิธีที่ช่วยให้แพทย์มองเห็นสภาพภายในโพรงมดลูกของสตรี เพื่อช่วยในการ วินิจฉัยหรือรักษาปัญหาต่างๆ ที่มีต้นเหตุจากภายในโพรงมดลูกได้ โดยไม่ต้องมีแผลผ่าตัดทางหน้าท้อง

การส่องกล้องโพรงมดลูก แบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลักๆ ได้แก่

1. การส่องกล้องโพรงมดลูกเพื่อการวินิจฉัย (Diagnostic hysteroscopy)
   
   ใช้เพื่อตรวจหาความผิดปกติภายในโพรงมดลูก ในสตรีที่มีภาวะเลือดออกผิดปกติ ทางช่องคลอด หรือสตรีที่มีปัญหาแท้งซ้ำซาก (recurrent maiscarriage) ในกรณีที่ไม่สามารถอธิบายได้จาก การตรวจพื้นฐาน ได้แก่ การตรวจด้วยคลื่นความถี่สูง (ultrasound) หรือการฉีดสีประเมินสภาพภายในโพรง มดลูก (hysterosalpingogram)
   
   การส่องกล้องโพรงมดลูกเพื่อการวินิจฉัย ในบางแห่งสามารถทำได้ที่แผนกผู้ป่วยนอก ไม่ต้องนอนโรงพยาบาล โดยการใช้กล้องใยแก้วนำแสง (fiber optic) ที่มีขนาดเล็กมาก ไม่ต้องมีการถ่างขยาย ปากมดลูกก่อน ไม่เจ็บ แต่อย่างไรก็ตาม ไม่สามารถให้การรักษาได้ เนื่องจากอุปกรณ์มีขนาดเล็กเกินไป

2. การส่องกล้องโพรงมดลูกเพื่อการรักษา (Operative hysteroscopy) ใช้ในกรณีที่ทราบว่ามี ความผิดปกติภายในโพรงมดลูกอยู่แล้ว และต้องการรักษาสาเหตุนั้น ๆ ได้แก่
   2.1 ตัดติ่งเนื้อหรือก้อนเนื้อในโพรงมดลูก
   2.2 ช่วยสุ่มตรวจชิ้นเนื้อ
   2.3 ตัดพังผืดภายในโพรงมดลูก ที่อาจจะเกิดจากการติดเชื้อ หรือแผลเป็นมาก่อน
   2.4 ใช้เพื่อทำหมันสตรี
   2.5 ใช้ช่วยในการเอาห่วงคุมกำเนิดออก กรณีเอาออกยาก
   2.6 ใช้ร่วมกับจี้ไฟฟ้าในการทำลายเนื้อเยื่อของโพรงมดลูก กรณีมีประจำเดือนมามาก

การผ่าตัดส่องกล้องโพรงมดลูก โดยทั่วไป แพทย์จะนิยมทำในช่วงสัปดาห์แรก หลังจากประจำเดือน หมด เนื่องจากเป็นช่วงที่ผนังเยื่อบุในโพรงมดลูกจะบางที่สุด ง่ายต่อการมองเห็นรอยโรค ทำให้การรักษาทำได้ ง่ายและรวดเร็วกว่า

อย่างไรก็ตาม ไม่ใช่ทุกคนที่จะสามารถผ่าตัดส่องกล้องโพรงมดลูกได้ ต้องมีการพิจารณาเป็นราย ๆ ไป เช่นผู้ที่มีโรคประจำตัวต่าง ๆ หรือผู้ที่มีก้อนเนื้อขนาดใหญ่มากกว่า 3 ซม. การผ่าตัดจะทำได้ยาก อาจเสียเลือด มาก และหากการผ่าตัดเนิ่นนานเกินไป มีโอกาสได้รับสารน้ำเข้าไปในร่างกายมากเกินไป จนเกิดภาวะเกลือแร่ ในร่างกายผิดปกติ หรือจนถึงขั้นหัวใจล้มเหลวได้ ดังนั้นการตัดสินใจเลือกวิธีการผ่าตัดขึ้นกับดุลยพินิจและ ประสบการณ์ของแพทย์แต่ละท่านด้วย

ขั้นตอนการผ่าตัดส่องกล้องโพรงมดลูก

1. การเตรียมปากมดลูกให้พร้อมสำหรับการถ่างขยายเพื่อสอดกล้อง เป็นขั้นตอนแรกที่สำคัญ มาก เนื่องจากปากมดลูกของสตรี โดยทั่วไปจะมีลักษณแข็งและเหนียว การพยายามถ่างขยายปากมดลูก โดยที่ ไม่ได้เตรียมปากมดลูกให้ดีพอ มีโอกาสที่จะทำให้เกิดมดลูกทะลุได้
2. ก่อนเริ่มการผ่าตัดแพทย์จะให้ยาระงับปวดเฉพาะที่ หรือยาสลบ ขึ้นกับความยากง่ายของ การผ่าตัด
3. การขยายปากมดลูก เพื่อทำการสอดกล้องเข้าไปสำรวจหารอยโรคภายในโพรงมดลูก
4. หลังจากยืนยันรอยโรคแล้ว แพทย์จะใส่เครื่องมือเข้าไปตัดชิ้นเนื้อ หรือสลายพังผืดในโพรง มดลูก และเอาชิ้นเนื้อออกมาส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการเพื่อวินิจฉัยโรคต่อไป
   

หลังการผ่าตัดส่องกล้องโพรงมดลูก จะมีการให้พักสังเกตอาการประมาณ 4 ชม. หากอาการปกติ สามารถให้กลับบ้านได้เลย อาการที่พบได้ คืออาจจะมีอาการปวดบิด หรือมีเลือดออกจาง ๆ ปนกับน้ำออกได้ ประมาณ 3-7 วัน ในระหว่างนี้ ควรงดมีเพศสัมพันธ์จนกว่าแพทย์จะรับรองว่าสามารถทำได้ หากพบว่ามีเลือดออก ทางช่องคลอดปริมาณมาก หรือมีไข้ หนาวสั่น ปวดท้องรุนแรง ให้รีบกลับมาพบแพทย์ทันที